ارزيابی ريسک
ارزيابي ريسك در فرآيندهاي شيميايي
در طول پنجاه سال گذشته تغييرات قابل توجهي در مواد، فرآيندها و نوع فعاليتها در صنايع شيميايي صورت گرفته است .تعداد مواد و محصولات شيميايي در بازار بشدت افزايش يافته است و هر سال نيز محصولات جديدي به آن افزوده مي شود. تعداد كارخانجات شيميايي بزرگ افزايش يافته و به طبع آن تعداد افراد شاغل در اين صنايع و جمعيتهاي ساكن در اطراف اين صنايع كه در معرض خطرات آنها هستند بيشتر شده است . اثرات و پيآمدهاي محيطي و اجتماعي حوادث شيميايي در اين صنايع موجب شده كه از نظر عموم اين صنايع بعنوان يكي از خطرناك ترين صنايع محسوب شود.
تعيين دقيق هزينه حوادث در صنايع شيميايي كار بسيار دشواري است. هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم اين حوادث بسيار سنگين است. لذا با توجه به اين مسائل تلاش صنايع شيميايي براي پيشگيري از ضرر و زيان تعجبي ندارد. به اين دليل بر اساس مطالعات انجام گرفته هزينه سرمايه گذاري ايمني در صنايع شيميايي بيشتر از ساير صنايع بوده است. توجه هم به ايمني تاسيسات بوده و هم به ريسكي كه اين صنايع براي محيط و مردمي كه در اطراف آن زندگي ميكنند بوده است.
بروز حوادث در فرآيندهای شيميايی که به بروز فجايع انسانی و محيطی می انجامد متخصصين را بر اين داشته که برای برآورد فرکانس و پيآمد اينگونه حوادث به رهيافتهای احتمال گرا روی آورند بدينوسيله ميتوان قبل از بروز حادثه جهت کنترل فرکانس و شدت آن برنامه ريزی کرد. اين يکی از کاربردهای ريسک است. علاوه براين مواردی وجود دارد که مديريت نياز به تصميم گيري دارد براي مثال بايد بين دو گزينه ممکن يکی را برگزيند در چنين مواقعی هم بايد به ارزيابی ريسک روی آورد. قبل از وارد شدن به مبحث ريسک نخست به برخی از حوادث و پيامدهای آن در صنايع شيميايی اشاره می شود.
حادثه فليکسبورو[1]
کارخانه فليکسبورو در انگلستان بمنظور توليد کاپرولاکتم[2] که ماده خام اصلی برای توليد نايلون می باشد احداث شد. برای توليد اين ماده سيکلو هگزانل که با اکسيداسيون سيکلو هگزان توليد می شود ضروری است. سيکلو هگزان خواصی شبيه به بنزين دارد و در اين کارخانه نگهداری می شد. مقادير زيادی سيکلو هگزان همواره بين راکتورهای که تحت فشار kg/cm28.8 و دمای 155 درجه سانتيگراد کار می کردند در گردش بود. واکنش گرمازا بود لذا آزاد شدن سيکلو هگزان در کارخانه بسيار خطرناک بود. اين کارخانه دارای 6 راکتور سری بود که در آن سيکلو هگزان با تزريق هوا و در کنار کاتاليست ها به سيکلو هگزانل اکسيد می شد. در 30 ماه می 1974 نشت سيکلو هگزان از راکتور در اثر جرقه به انفجار مهيب منجر شد و چندين کارخانه مجاور را نابود کرد. در اثر اين حادثه 28 نفر کشته و 36 نفر بشدت مجروح شدند. خوشبختانه حادثه در روز يکشنبه رخ داد و به اين دليل تعداد قربانيان حادثه نسبتاً کم بود.
حادثه بوپال[3]
يکی از حوادث شديد در تاريخ صنايع شيميايی در روز سوم دسامبر سال 1984 در بوپال هند بوقوع پيوست. اين حادثه درنتيجه نشت متيل ايزوسيانات از يک کارخانه شيميايی بود که از متيل ايزوسيانات بعنوان ماده حد واسط جهت توليد آفت کشها استفاده می کرد. اين حادثه منجر به انتشار بخارات متيل ايزوسيانات در محدوده کارخانه شد و مسموميت بيش از 2500 نفر و مجروح شدن بيش از ده برابر اين رقم را موجب شد.
منبع: کتاب آناليز خطر و ارزيابي ريسك در فرآيندهاي شيميايي
[1] -Flexiborough
- ماده سفيدی که ازنفت بدست می آيد و برای ساخت الياف مصنوعی بکار می رود.[2]
[3] -Bopal
در طول پنجاه سال گذشته تغييرات قابل توجهي در مواد، فرآيندها و نوع فعاليتها در صنايع شيميايي صورت گرفته است .تعداد مواد و محصولات شيميايي در بازار بشدت افزايش يافته است و هر سال نيز محصولات جديدي به آن افزوده مي شود. تعداد كارخانجات شيميايي بزرگ افزايش يافته و به طبع آن تعداد افراد شاغل در اين صنايع و جمعيتهاي ساكن در اطراف اين صنايع كه در معرض خطرات آنها هستند بيشتر شده است . اثرات و پيآمدهاي محيطي و اجتماعي حوادث شيميايي در اين صنايع موجب شده كه از نظر عموم اين صنايع بعنوان يكي از خطرناك ترين صنايع محسوب شود.
تعيين دقيق هزينه حوادث در صنايع شيميايي كار بسيار دشواري است. هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم اين حوادث بسيار سنگين است. لذا با توجه به اين مسائل تلاش صنايع شيميايي براي پيشگيري از ضرر و زيان تعجبي ندارد. به اين دليل بر اساس مطالعات انجام گرفته هزينه سرمايه گذاري ايمني در صنايع شيميايي بيشتر از ساير صنايع بوده است. توجه هم به ايمني تاسيسات بوده و هم به ريسكي كه اين صنايع براي محيط و مردمي كه در اطراف آن زندگي ميكنند بوده است.
بروز حوادث در فرآيندهای شيميايی که به بروز فجايع انسانی و محيطی می انجامد متخصصين را بر اين داشته که برای برآورد فرکانس و پيآمد اينگونه حوادث به رهيافتهای احتمال گرا روی آورند بدينوسيله ميتوان قبل از بروز حادثه جهت کنترل فرکانس و شدت آن برنامه ريزی کرد. اين يکی از کاربردهای ريسک است. علاوه براين مواردی وجود دارد که مديريت نياز به تصميم گيري دارد براي مثال بايد بين دو گزينه ممکن يکی را برگزيند در چنين مواقعی هم بايد به ارزيابی ريسک روی آورد. قبل از وارد شدن به مبحث ريسک نخست به برخی از حوادث و پيامدهای آن در صنايع شيميايی اشاره می شود.
حادثه فليکسبورو[1]
کارخانه فليکسبورو در انگلستان بمنظور توليد کاپرولاکتم[2] که ماده خام اصلی برای توليد نايلون می باشد احداث شد. برای توليد اين ماده سيکلو هگزانل که با اکسيداسيون سيکلو هگزان توليد می شود ضروری است. سيکلو هگزان خواصی شبيه به بنزين دارد و در اين کارخانه نگهداری می شد. مقادير زيادی سيکلو هگزان همواره بين راکتورهای که تحت فشار kg/cm28.8 و دمای 155 درجه سانتيگراد کار می کردند در گردش بود. واکنش گرمازا بود لذا آزاد شدن سيکلو هگزان در کارخانه بسيار خطرناک بود. اين کارخانه دارای 6 راکتور سری بود که در آن سيکلو هگزان با تزريق هوا و در کنار کاتاليست ها به سيکلو هگزانل اکسيد می شد. در 30 ماه می 1974 نشت سيکلو هگزان از راکتور در اثر جرقه به انفجار مهيب منجر شد و چندين کارخانه مجاور را نابود کرد. در اثر اين حادثه 28 نفر کشته و 36 نفر بشدت مجروح شدند. خوشبختانه حادثه در روز يکشنبه رخ داد و به اين دليل تعداد قربانيان حادثه نسبتاً کم بود.
حادثه بوپال[3]
يکی از حوادث شديد در تاريخ صنايع شيميايی در روز سوم دسامبر سال 1984 در بوپال هند بوقوع پيوست. اين حادثه درنتيجه نشت متيل ايزوسيانات از يک کارخانه شيميايی بود که از متيل ايزوسيانات بعنوان ماده حد واسط جهت توليد آفت کشها استفاده می کرد. اين حادثه منجر به انتشار بخارات متيل ايزوسيانات در محدوده کارخانه شد و مسموميت بيش از 2500 نفر و مجروح شدن بيش از ده برابر اين رقم را موجب شد.
منبع: کتاب آناليز خطر و ارزيابي ريسك در فرآيندهاي شيميايي
[1] -Flexiborough
- ماده سفيدی که ازنفت بدست می آيد و برای ساخت الياف مصنوعی بکار می رود.[2]
[3] -Bopal
| Permalink | E-mail this post 
